يك نكته از هزاران...................

مراکز داده( قسمت یک)

مراكز داده امروز از اهميت بسيار بالايي برخوردارند. زيرا امروزه اطلاعات براي قسمتهاي مختلف بسيار مهم است پس اين مراكز كه تامين كننده اطلاعات مراكز مختلف مي باشند بايد داراي استاندارد خاصي باشند. استاندارد بين المللي معرفي شده توسط موسسه آپتايم ( uptime ) براي اين مراكز بر حسب قابليت اطمينان، وجود تجهيزات پشتيبان در مسير هاي جريان برق، سيستم تهويه، قابليت جايگزيني و عملكرد مطلوب در چهار سطح كيفي قابل دسته بندي مي باشند. در اين قسمت در راستاي ارتقاي سطح آگاهي خوانندگان محترم به توضيح استانداردهاي مكان يابي و فضاسازي اتاق هاي سرور در ديتاسنترها مي پردازيم: در توصيفي جامع، مي توان يك مركز داده را به عنوان مكاني با امنيت فيزيكي و الكترونيكي بالا، برخوردار از پهناي باند ارتباطي وسيع، متصل به شبكه هاي كامپيوتري ملي يا جهاني، با خدمات تمام وقت و در دسترس تعريف نمود كه شامل انواع تجهيزات سخت افزاري و نرم افزاري پيشرفته بوده و از پشتيباني و نگهداري حرفه اي و تمام وقت برخوردار است و به پشتيباني و ارائه انواع خدمات مرتبط با اطلاعات و داده ها از قبيل خدمات پردازش، ذخيره سازي، نگهداري و بازيابي داده ها، خدمات ERP ، ميزباني خدمات اينترنتي، ارائه خدمات كاربردي و غيره براي شركت هاي خصوصي يا دولتي، مي پردازد.

پيش بيني هاي انجام شده توسط محققان *IDC نشان مي دهد كه تا پنج سال آينده، محدوديت دسترسي به داده و نيروي انساني موجب خواهد شد تا بيش از 90 درصد شركت هاي دنيا از ديتاسنتر استفاده نمايند. همچنين احتمال مي رود نيمي از مراكز داده موجود، جاي خود را به مدل هاي جديد، با استانداردهاي بالاتر دهنده و بر اين اساس ساختار كلي آنها دستخوش تحولات عمده اي گردد. اين روند مي تواند علاوه بر خدمت رساني به تمامي مراكز دولتي، سازمان ها، شركت هاي خصوصي، مركز بهداشتي و...، امنيت را در اين مراكز توسعه دهد. بنابراين به نظر مي رسد توجه به استانداردهاي ايجاد ديتاسنترها همزمان با توسعه كمي آنها از اهميت بسزايي برخوردار مي باشد. در ادامه اين نوشتار، به بررسي استانداردهاي مكان يابي و فضا سازي فيزيكي در طراحي مراكز داده خواهيم پرداخت.

مكان يابي ( Site Survey ) :

اتاق سرور مي بايست بر پايه مساحت ناحيه تحت پوشش اتاق، تعداد نودها و رشد و توسعه آتي سيستم طبق استاندارد TIA/EIA، در مكاني مناسب قرار گيرد، به طوري كه علاوه بر قابليت قرارگيري تجهيزات عظيم در فضاي داخل اتاق، انتقال تجهيزات مذكور به اتاق نيز ميسر گردد. هنگام تعيين محل و طراحي نقشه اتاق، امنيت، امكان دسترسي، اندازه و ظرفيت درب ها، راهروها، آسانسورهاو ساير مسيرهاي دسترسي به اتاق را بايد به دسترسي مد نظر قرار داد.

معمولا" مكان اتاق سرور براساس اولويت هاي كاربران تعيين مي گردد. در صورتي كه امنيت فيزيكي اتاق و دور از دسترس بودن تجهيزات آن از اولويت بالايي باشد. طبقات پايين ساختمان و ترجيحا" طبقات زيرزميني به عنوان مكان مركز داده در نظر گرفته مي شود اما چنانچه به حداقل رساندن طول كابل هاي Backbone و كابل كشي افقي نسبت به اهداف فوق الذكر از ارجحيت برخوردار باشد، طبقات مياني ساختمان جهت برپايي مركز داده از مطلوبيت بيشتري برخوردار است. همچنين لازم است كه اتاق به قدر كافي دور از منابع الكتريكي و يا الكترومغناطيسي قرار گيرد تا تداخل امواج و سيگنال ها به حداقل برسد. اين منابع مي توانند شامل مبدل هاي تغذيه قدرت، موتورها، ژنراتورها، تجهيزات اشعه X، فرستنده هاي راديوئي، فرستنده هاي رادار و ادوات حرارتي باشند.

مكان اتاق را نبايست در مناطقي كه در مسير عبور لوله هاي آب و فاضلاب و يا در معرض نفوذ احتمالي آب، رطوبت، حرارت و ساير شرايط جوي و محيطي نامناسب مي باشند، قرار داد.همچنين لازم است كه در طراحي مراكز داده، آينده نگري به عنوان يكي از اصول ضروري مد نظر قرار گيرد به نحوي كه كاربري و توسعه مراكز ياد شدهدر 5 الي 10 سال آتي ميسر گردد. علاوه بر اين در صورت وجود فضاي كافي، تمركز كليه ادوات، ملزومات و تجهيزات اتاق سرور، تعبيه اتاق هاي ورودي، كنترل، پرسنل، برق و UPS و نيز تجهيزات اطفاء حريق در بلند مدت سبب امنيت، نظام يافتگي و سهولت كنترل مركز داده خواهد شد.

فضا سازي فيزيكي ( Room Preparation )

الزامات ديوار

پوشش خاص ديوارهاي اتاق سرور بايد با رعايت استانداردهاي تعريف شده در اين خصوص انتخاب و با استفاده از ديوارهاي كاذب ضد حريق با دو پوشش ضد آتش به رنگ سفيد ( يا رنگ هاي روشن ديگر ) پوشانده شده و از كف نهايي تا سقف سازه ادامه يابند. بنابر استانداردهاي موجود، ديوارهاي اتاق سرور مي بايست عاري از هر گونه پنجرهو يا منفذ باشند زيرا وجود پنجره در اتاق هاي سرور علاوه بر تبادل ناخواسته و خارج از كنترل حرارت اتاق با محيط بيروني، موجب امكان رؤيت تجهيزات از بيرون و كاهش ضريب امنيتي اتاق مي گردد.

الزامات كف

با توجه به حجم عظيم كابل كشي داخل اتاق سرور اعم از كابل كشي هاي شبكه، Backbone، برق و ... ، استفاده از كف كاذب و هدايت بخش عمده اي از اين كابل ها از بخش زيرين كف به گونه اي كه در معرض رؤيت نبوده و قابل دسترسي باشند، نقش بسزايي در حفظ نظم، زيبايي، مديريت و نگهداري آسان اتاق ايفا مي نمايد. همچنين در صورت استفاده از كف هاي كاذب مي توان با هدايت هواي سرد از زير كف كاذب و جمع آوري هواي گرم از فضاي بالاي اتاق، به توزيع و ايجاد گردش مناسب هوا در رك ها و فضاي اتاق كمك نمود.

از سوي ديگر، برآورد و ايجاد قابليت بارگذاري توزيع شده بر روي كف اتاق سرور ( جهت قرارگيري رك ها و كابينت هاي تجهيزات ) از نكات بسيار پر اهميت در طراحي مراكز داده مي باشد. معمولا" بدين منظور و در راستاي مقاوم سازي ساختار اتاق و كاهش اثرات مخرب زلزله، در زير و يا هم سطح با كف كاذب، از شاسي هاي فلزي قدرتمندي استفاده مي شود. ميزان تحمل وزن شاسي هاي مذبور ازاستانداردهاي خاصي تبعيت مي نمايد كه طراحان و مجريان معتبر و مجرب مراكز داده، رعايت آنها را مد نظر قرار مي دهند.

الزامات سقف 

ارتفاع كف نهايي تا سقف نهايي داخل اتاق مي بايست مطابق با استانداردهاي موجود به گونه اي تنظيم گردد كه مكان كافي بر فراز تجهيزات براي عبور كابل ها، سينس ها و نردبان كابل هاي آويخته در بالاي رك وجود داشته باشد. استفاده از سقف كاذب در اتاق هاي سرور، بستري مناسب را جهت نصب تجهيزات روشنايي اتاق، ادوات اعلان و اطفاي حريق، و نيز كابل ها و لوله هاي مورد نياز فراهم مي سازد. به طور كلي، سقف نهايي بايد ضمن به حداقل رساندن گرد و غبار، صداگيري محيط و ايجاد فضاي مناسب جهت نصب و عبور تجهيزات مكمل، با رنگ روشن خود باعث افزايش روشنايي و زيبايي نهايي اتاق گردد.

مبادي ورودي و درب ها

متناسب با سايز عظيم تجهيزات داخل اتاق سرور و بر اساس استانداردهاي مربوطه توصيه مي گردد كه از دربهاي دو لنگه بازشو به سمت خارج، با ارتفاع مناسب و مجهز به تجهيزات ايمني و سيستم يكپارچه كنترل تردد استفاده شود. اين نكته نيز مي بايست مد نظر قرار گيرد كه پس از تجهيز كامل اتاق، دسترسي به داخل اتاق دچار محدوديت نگردد و اتاق همواره بايد به منظور تغييرات آتي، كاملا" قابل دسترسي باشد. البته در برخي موارد، جهت تامين امنيت بيشتر اتاق سرور، درهاي مجزايي جهت جابجايي تجهيزات و تردد پرسنل در نظر گرفته مي شود.

تقويت ساختار و مقاوم سازي

اهميت بالاي تجهيزات اطلاعات بارگذاري شده در اتاق سرور و احتمال بروز حوادث طبيعي، پيش بيني و كاهش صدمات وارده در هنگام وقوع اين حوادث را به امري اجتناب ناپذير در طراحي و پياده سازي اين اتاق تبديل مي نمايد. اين تمهيدات در ساختمان هاي قديمي و غير ايمن، پس از بازديد دقيق از محل ساختمان و انتخاب مناسب ترين مكان جهت استقرار اتاق سرور بر اساس نتايج حاصل از تست لرزه سنجي برآورد گشته و جهت مقاوم سازي ساختمان به كار گرفته خواهد شد. بديهي است در صورتيكه اتاق سرور در مكاني غير از پايين ترين طبقه سازه باشد مقاوم سازي را بايد از پي آغاز نمود و اين خود مستلزم هزينه بيشتري مي باشد. همچنين به منظور پيشگيري از جدا شدن و از هم پاشيدن تجهيزات اتاق سرور در زمان وقوع احتمالي زلزله، اتصال رك ها به يكديگر، اتصال رك ها به شاسي ها و در نهايت اتصال شاسي ها به كف اصلي اتاق، به عنوان راهكاري موثر در اين زمينه توصيه مي شود. به علاوه استفاده از كف كاذب با ارتفاع مناسب، كارگذاري شبكه تخليه آب، حفر ورودي هاي مجزا به چاه هاي فاضلاب و حتي حفر چاه هاي اضافي از جمله تمهيداتي است كه جهت كاهش صدمات وارده به تجهيزات در زمان وقوع سيل و آب گرفتگي اتاق هاي سرور در نظر گرفته مي شود.

 براي هر يك از موارد فوق الذكر تحت عنوان ملاحظات مكان يابي و فضا سازي ديتاسنتر، استانداردهاي معين و دقيقي وجود دارد كه مشاوران و طراحان مجرب با در نظر گرفتن و رعايت آنها تا حد زيادي عملكرد مطلوب و نسبتا" طولاني مدت مراكز داده را تضمين مي نمايند.